UL. WILEŃSKA 1, 3, 9

Prawa strona Warszawy? Praga. Stara czy Nowa? No właśnie. Ulica Wileńska, na której można znaleźć zabytkowe, niszczejące kamienice, należy już do Nowej Pragi, przyłączonej w do Warszawy w 1891r. Granicę stanowiła ulica Konopacka, której historii i zabudowie przyjrzymy się innym razem. Wileńską przeprowadzono w 1862r. jako główną drogę Nowej Pragi. Jej bieg był równoległy do torów kolei petersburskiej, dla której w 1865r. wybudowano tu dworzec. Spłonął on już niemalże 100lat temu. W międzyczasie ulicą biegły również tory tramwajowe, a z czasem powstawały ozdobne, kilkupiętrowe kamienice. Warto zwrócić uwagę na zespół kamienic między ul. Targową a Inżynierską, których wnętrza i elewacje są naprawdę interesujące.

WILEŃSKA RÓG TARGOWEJ

Kamienica na rogu ulic Targowej i Wileńskiej od lat stoi opuszczona i niszczejąca. Zbudowana w końcu XIXw., stanowiła po wojnie miejsce zakwaterowania dla sowieckich oficerów. Po wojnie mieścił się tu hotel dla rosyjskich pracowników kolei. Istnieją spekulacje, że do dzisiejszego dnia jest w posiadaniu Rosjan, dlatego pomimo świetnej lokalizacji - tuż obok jednej z budowanych stacji drugiej linii metra - stoi nietknięta. Obecnie jej okna zaklejone są dyktami w kolorach polskiej flagi; górne okna białe, dolne zaś czerwone. Na budynku widoczne ślady po pociskach z okresu II wojny światowej. Jeszcze niedawno istniała możliwość dostania się do środka, a nawet wejść na dach i podziwiać panoramę Pragi. Dziś kamienica jest niedostępna, ale zawsze można podejrzeć jej tylną część z okien najwyższych kondygnacji kamienicy pod nr.3.

WILEŃSKA 9

Pod nr. 9 znajdowała się siedziba XII cyrkułu policji carskiej. Tutaj 26 marca 1905r. Stefan Okrzeja dokonał zamachu bombowego. Był on członkiem Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej i robotnikiem fabryki „Wulkan”. 

W wyniku zamachu, bomba znalazła się w pomieszczeniu komisariatu, w którym po eksplozji wybuchła strzelanina. Samego Okrzeję schwytano po czasie i stracono na stokach Cytadeli. W jednej z oficyn znajdowała się tu od 1935r. czytelnia „Nowoczesna” prowadzona przez wyjątkowo życzliwą Janinę Dobrowolską. Niestety, na kamienicy nie ma żadnej tabliczki (albo my nie znalazłyśmy...), która przybliżyłaby spacerowiczom krótką historię miejsca.

WILEŃSKA 13

Kamienica pod nr. 13. wyróżnia się ozdobną, ale zaniedbaną elewacją. Z górnej części fasady spoglądają mityczne twarze, gzymsy zdobią motywy kwieciste, a środkowa oś budynku zamknięta jest na wysokości drugiego i trzeciego piętra podwójnymi pilastrami w stylu korynckim. Uwagę zwraca też jeden pękaty balkon z pięknie zdobioną żeliwną kratą. 

Nad bramą wjazdową też znajduje się ludzka podobizna, taka sama jak te umieszczone pod dachem (ot, taka wersja dla osób niskich J). 

     Dziedziniec kamienicy przy ulicy Wileńskiej 13.

Źródło: Pilich Michał, Warszawska Praga, Centrum Europy, Warszawa 2005